ساخت و انتشار پرسشنامه آنلاین
پرسشنامه به عنوان یکی از نیاز‌های اساسی که در تمام زمینه‌ها کاربرد‌های بسیار اثرگذاری دارد، شناخته شده است. علم بشر همواره در حال پیشرفت است و پیشرفت در راستای رفع نیاز‌ها شکل می‌گیرد. در کنار این پیشرفت، همواره جستجو و شناسایی این نیاز‌ها برای رفع آنها ضروریست.
پرسشنامه به عنوان یکی از مهمترین روش‌ها برای شناخت این نیاز‌ها در حوزه‌های خاص و در گستره‌ایی مشخص از افراد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حال اینکه برای به ثمر رساندن مراحل جستجو و شناسایی از طریق پرسشنامه، در مرحله اول به طرح سوالات دقیق و هدفمندی که بتواند ما را به نتایج درست و اثر‌گذار برسانند می‌پردازیم؛ سپس باید به دنبال یافتن جامعه هدف برای پاسخ به این سوالات باشیم .
پس از در دست داشتن سوالات و شناخت جامعه آماری خود، باید دست بکار شد. در فرم معمول، افراد پس از طراحی و چاپ آنها بر روی کاغذ، شروع به توزیع این برگه‌ها به صورت حضوری در بین افراد می‌کنند.
و درست از همین مرحله مشکلات یکی پس از دیگری نمایان می‌شوند؛ از جمله: هزینه طراحی، هزینه چاپ، هزینه تحلیل پرسشنامه، نیاز به صرف زمان برای یافتن جامعه آماری برای تحقیق و پاسخ دهی حضوری و… . البته در بسیاری از مقالات بیش از سایر مشکلات به اسراف در استفاده از کاغذ برای چاپ پرسشنامه به شکلی مهم اشاره شده است.
در این مقاله به طور کامل به شرح پرسشنامه و ضرورت‌های استفاده از آن و همینطور معرفی بهترین ابزار های آنلاین انجام پرسشنامه می‌پردازیم.
ابزار انتشار و ساخت پرسشنامه آنلاین در بیگ پرو1
با توجه به دلایل ذکر شده که خود حاصل از نظرات افراد خاص بوده است، انتشار و ساخت پرسشنامه به دور از این مشکلات به عنوان یک نیاز شناسایی شده که برای حل آن ابزارهایی برای ساخت و طراحی پرسشنامه آنلاین و همینطور انتشار آنلاین آن طراحی شده‌اند.
ابزار ساخت و طراحی پرسشنامه آنلاین در بیگ پرو1 نیز یکی از ابزارهای پرکاربرد برای انتشار و طراحی پرسشنامه آنلاین است. بیگ پرو1 ابزارهای لازم برای طراحی پرسشنامه های پژوهشی، فرم گردآوری داده و رجیستری پزشکی را در اختیار کاربران قرار داده است.
در ابزار ساخت پرسشنامه آنلاین در بیگ پرو1 این امکان فراهم شده است تا کاربران بتوانند پرسشنامه آنلاین دلخواه خود را به صورت آنلاین طراحی کرده و سپس برای اشتراک در فضای وب به دو صورت خصوصی و عمومی، برای دریافت نظر سنجی آنلاین به اشتراک بگذارند. پس از آن نیز می‌توان برای انجام تحلیل پرسشنامه نتایج به دست آمده از پرسشنامه را در بخش تحلیل آماری در داشبورد بیگ پرو1 به صورت آنلاین و به‌راحتی مورد تحلیل قرار داد.
پرسشنامه چیست؟
پرسشنامه یک ابزار تحقیقاتی، شامل مجموعه‌ای از سوالات است که به هدف جمع آوری اطلاعات از یک پاسخ دهنده طراحی می‌شود. یک پرسشنامه تحقیقاتی با توجه به اینکه برای رفع چه نیازی طراحی شده است، معمولاً شامل ترکیبی از سوالات چند گزینه‌ایی و سوالات باز(تشریحی) است.
همانطور که گفته شد، پرسشنامه در جهت شناسایی و رفع نیاز‌ها روشی کارآمد است. برای مثال: دارندگان یک محصول خاص، هنگام ایجاد تغییر و یا ارتقا در روند تولید محصولات و خدمات خود، ضروری است که نظرات مشتریان فعلی و بالقوه را بدست آورند.
زیرا آنها مشتریانی هستند که در جامعه هدف محصول تولید شده قرار دارند و عملا این محصول برای آنها تولید می‌شود. با دریافت بازخورد از مشتریان خود، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که در مسیر درست قرار گرفته‌اید. حال مشتریان می توانند از طریق مصاحبه حضوری و یا پرسشنامه در مورد تصمیم‌گیری‌های جدید اظهار نظر کنند.
البته پرسشنامه ها می‌توانند روش تحقیق عملی و کارآمدتری نسبت به مصاحبه‌های حضوری باشند؛ چراکه نسبت به مصاحبه حضوری، از نظر صرف زمان هم برای مشتریان و هم مصاحبه کنندگان بسیار کم هزینه‌تر می‌باشد. همینطور حین پر کردن پرسشنامه، افراد تمرکز بیشتری داشته و می‌توانند مشارکت سودمندی‌تری داشته باشند.
انواع پرسشنامه
دو نوع پرسشنامه اصلی وجود دارد که استفاده از آنها به نوع اطلاعاتی که می‌خواهید و هدف از ایجاد پرسشنامه بستگی دارد.
پرسشنامه غیر استاندارد:
این موارد به عنوان پرسشنامه بدون ساختار و یا پرسشنامه اکتشافی نیز شناخته می‌شوند. از آنها برای جمع‌آوری اطلاعاتی که ماهیت عددی ندارد، برای تخمین و مشخص کردن استفاده می‌شود. پرسشنامه اکتشافی معمولا در مراحل اولیه کار، و قبل از طراحی راه‌حل می‌تواند مناسب باشد.
برای مثال شخصی راجع‌به مجسمه‌ای که ساخته‌اید نظرات خود را بیان می‌کند. این نظرات می‌تواند شامل بیان بعضی انتقادات از فرم مجسمه، نیاز به تراش بیشتر بعضی قسمت‌ها و یا حتی یک ایده جالب باشد.
پرسشنامه رسمی استاندارد شده (کمی):
این نوع به عنوان پرسشنامه ساخت یافته نیز شناخته می‌شوند و برای جمع آوری داده‌های کمی استفاده می‌شوند، اطلاعات ثبت شده در آنها به صورت تعداد یا عدد است که در آن اطلاعات دقیق و قابل اندازه‌گیری است. یعنی می‌توان از آنها برای محاسبات ریاضی یا تجزیه و تحلیل آماری استفاده کرد. از این نوع بعد از در دست داشتن نمونه اولیه و یا انتخاب راه‌حل می‌توانید استفاده کنید.
نکات مهم در ساخت پرسشنامه
طراحی پرسشنامه شما به کسب حوزه کاری و نوع اطلاعاتی که باید از پاسخ دهندگان جمع‌آوری کنید بستگی دارد. همانطور که اشاره شد به طور کلی پرسشنامه یا کمی است یا کیفی. پرسشنامه های کیفی، در صورت نیاز به جمع‌آوری اطلاعات اکتشافی برای کمک به اثبات یا رد یک فرضیه خاص، استفاده می‌شوند. همینطور پرسشنامه های کمی برای اعتبارسنجی یا آزمایش فرضیه‌ای که قبلاً ایجاد شده استفاده می‌شود.
برخی ویژگی های اساسی در ساخت پرسشنامه:
- پایایی (قابلیت اعتماد): قابليت اعتماد یا همان پايايي، به این معناست که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی را به دست می آورد. پایایی يكي از ويژگي هاي ابزار اندازه گيري (پرسشنامه، مصاحبه يا ساير آزمون هاي علوم اجتماعي) است. از جمله شیوه هایی که براي محاسبه ضريب پایایی ابزار اندازه‌گيري، به كار برده مي‌شود: الف- اجراي دوباره، ب- روش موازي، ج- روش تصنيف و … .
- روایی (اعتبار): روايي پاسخی به این سوال است که ابزار اندازه‌گيري تا چه حد خصيصه مورد نظر را مي‌سنجد. بدون آگاهي از اعتبار ابزار اندازه‌گيري نمي‌توان به دقت داده هاي حاصل از آن اطمينان داشت.
- یکنواختی: یکی از مهمترین ویژگی‌های فرم پرسشنامه، طراحی و استاندارد سازی یکنواخت در آن است. یعنی تمامی پاسخ‌دهندگان سوالات یکسانی را دریافت می‌کنند. علاوه بر تحلیل پرسشنامه این یکنواختی به جمع آوری داده‌ها و همینطور تجزیه و تحلیل آماری نتایج کمک می‌کند. به عنوان مثال، الگوی پرسشنامه ارزیابی یک فروشگاه زنجیره‌ای پوشاک، باید شامل سوالاتی برای ارزیابی تجربیات مشتریان در مورد خرید و طیف وسیعی از گزینه‌ها برای سنجش کیفیت محصولات ارائه شده باشد.
- اکتشافی: در سوالات اکتشافی هیچ محدودیتی در سوالات موجود در پرسشنامه وجود ندارد. به عنوان مثال، شما یک پرسشنامه جمع آوری داده را برای تعدادی از کشاورزان ارسال می‌کنید تا روش‌ها و کارهای انجام شده توسط آنها، نسبت به ساعت حضور در مزارعشان را ارزیابی کنید. این مدل سوالات، به پاسخ‌دهندگان اجازه می‌دهد تا شیوه‌های خود را بدون محدودیت بیان کنند.
- ترتیب سوالات: به طور معمول در حین طراحی برای افزایش تعداد پاسخ‌ها باید از یک ترتیب صحیح برای سوالات پیروی کرد. ترتیب قرار گرفتن سوالات اهمیت دارد؛ چرا که محتوای سوالات ابتدایی می‌توانند بر پاسخ سوالات بعدی تاثیر بگذارند.
مزایای یک پرسشنامه
استفاده از سوالات باز به پاسخ‌دهنده این توانایی را می‌دهد تا با تمرکز، تفکرات خود را با جزئیات بیشتری ارائه دهد.
- با استفاده از یک پرسشنامه، می‌توانید داده‌های زیادی را در زمان کمتری جمع‌آوری کنید.
- اگر از مجموعه‌ای از سوالات استاندارد استفاده کنید، احتمال هرگونه تعصب در پاسخ به سوالات کمتر خواهد بود.
- در صورت استفاده از یک ابزار ساخت پرسشنامه آنلاین، دسترسی شما به نتایج سریع‌تر و مقرون به صرفه است. برای مثال: در ابزار ساخت پرسشنامه آنلاین بیگ پرو1، مجموعه‌ای کامل از ویژگی‌ها برای طراحی پرسشنامه، توزیع و تجزیه و تحلیل پرسشنامه به شما ارائه خواهد شد .
- پرسشنامه می‌تواند منعکس کننده برند شما و همینطور نشانه‌ای از ارزش‌گذاری شما به علایق مشتریانتان باشد.
- نتایج بدست آمده را می‌توان با داده‌های موجود و قبلی مقایسه کرد و تغییر در گزینه‌ها و تجربیات پاسخ‌دهندگان را تحلیل کرد.
- پاسخ‌دهندگان می‌توانند بدون اینکه هویت خود را فاش کنند به پرسشنامه پاسخ‌دهند.
چگونگی طراحی سوالات پرسشنامه
دقت داشته باشید که سوالات باید همیشه تا حد ممکن بی‌طرف باقی بمانند. به عنوان مثال، ایجاد یک پرسشنامه برای سنجش کیفیت یک محصول خاص که در مرحله ایده‌پردازی است غیرعاقلانه است. در مقابل، با طرح سوالات مناسب، از مشتریان در مورد کیفیت و ویژگی‌های محصولات یا خدمات خود سوال بپرسید و این بازخورد را در ساخت کالاهای جدید خود بگنجانید.
انواع سوالات پرسشنامه
به همان اندازه که نوع پرسشنامه مهم است، انواع سوالی که انتخاب می‌کنید نیز اهمیت دارد.
سوالات باز :
همانطور که از نامش پیداست، پاسخ‌دهنده آزادی بیشتری دارد و می‌تواند نظرات خود را به صورت تشریحی بنویسد. این سوالات برای پرسشنامه‌های اکتشافی مناسب هستند.
سوالات چند گزینه‌ای:
این سوالات لیستی از گزینه‌های پاسخ را به مخاطب ارائه می‌دهد. آنها می‌توانند یک یا چند گزینه را انتخاب کنند. البته در این سوالات به دلیل گستردگی پاسخ‌ها برای یک سوال خاص،ممکن است نتایج ناقص باشند. برای رفع این مشکل می‌توانید یکی از گزینه‌ها را با عنوان “سایر” مقدار‌دهی کنید.
سوالات دوقطبی:
سوالاتی که فقط دو پاسخ ممکن دارد. مثل مجرد/متاهل، زن/مرد.
سوالات مقیاس بندی شده:
سوالات مقیاس‌بندی شده رایج هستند و اغلب برای قضاوت در مورد میزان احساسات استفاده می‌شود. این سوال را می‌توان در هر دو پرسشنامه اکتشافی و استاندارد استفاده کرد.
مراحل طراحی پرسشنامه
برای انجام پرسشنامه بدون پیچیدگی بهتر است که، بر طبق یک روند خاص مراحل ساخت آن را پیش ببرید.
1- در گام اول، هدف از ایجاد پرسشنامه را مشخص کنید. دامنه و موضوع را به صورت کاملا شفاف در نظر بگیرید و پس از آن به سراغ مراحل طراحی بروید.
2- سعی کنید از عبارات معمول و روان استفاده کنید. استفاده از کلمات دشوار و نوشتن سوالات با اصطلاحات پیچیده، ممکن است باعث سردرگمی و یا حتی ناامیدی پاسخ‌دهندگان از پاسخ به سایر سوالات شود. پس تا حد ممکن سعی کنید با طرح سوالات به زبان ساده با پاسخ‌دهندگان ارتباط برقرار کنید.
3- از سوال‌های تک‌بخشی استفاده کنید. در بعضی مواقع افراد سوالاتی می‌پرسند که با گذاشتن یک “و” پس از بخش اول، قسمت دیگری نیز در ادامه همان سوال اضافه می‌کنند. این سوالات دو قستی، پاسخ‌دهنده را گیج کرده و از پاسخ صحیح دور می‌کنند.
4- همانطور که گفته شد، گاهی استفاده از بعضی از انواع سوالات مثل سوالات چند گزینه‌ایی، ممکن است تمام پاسخ‌های موجود را پوشش ندهد و این عدم انعطاف‌پذیری می‌تواند باعث ایجاد نقص در نتایج به دست آمده باشد. پس سعی کنید در طرح سوالات با قرار دادن یک گزینه مثل “سایر” انعطاف‌پذیر عمل کنید.
5- به نوع سوالی که مطرح می‌کنید، دقت کنید. بنا به هدفی که برای آن سوال را طراحی می‌کنید، سوالات باز (دریافت پاسخ‌های تشریحی و آزاد از کاربر) یا بسته (دریافت پاسخ از بین گزینه‌های موجود) را انتخاب کنید. شما باید بدانید کدام سوالات باز هستند و نیاز به بیان افکار پاسخ‌دهندگان دارد و یا کدام سوال روند تحلیل راحت‌تری داشته و می‌تواند دارای گزینه‌های از قبل مشخص شده باشد.
6- شناخت مخاطبان برای یک محقق ضروری است. برای مثال اگر مخاطبان شما انگلیسی زبان هستند، طراحی یک فرم پرسشنامه به زبان فارسی یا زبان دیگر می‌تواند صحت پاسخ‌ها و داده‌ها را به شکل چشمگیری کاهش دهد. پس شناخت مخاطبان هدف و طراحی اصولی با در نظر گرفتن این شناخت بسیار حائز اهمیت است.
7- انتخاب و استفاده از یک ابزار کارآمد مثل ابزار ساخت پرسشنامه آنلاین بیگ پرو1، در ساخت پرسشنامه و توزیع آن بسیار ضروری است. انتخاب یک ابزار با کارایی بالا و کاربری ساده برای ایجاد یک پرسشنامه و انتشار آن می‌تواند علاوه بر تمامی مزیت‌های نام برده، روند کار محقق را نیز سرعت ببخشد.
